Powieści opisujących totalitaryzm pojawiło się w XX oraz XXI wieku bardzo wiele, Jedną z najbardziej znanych jest oczywiście “rok 1984” George’a Orwella.  Takich wybitnych powieści jest jednak dużo więcej, a na szczególne miejsce zasługuje zwłaszcza powieść autorstwa Andrieja Płatonowa zatytułowana po prostu “Dół nowość“.

Jak totalitaryzm niszczy człowieka

“Dół” to powieść antyutopijna, w której to grupa budowniczych otrzymuje od władzy zadanie zbudowania “ogólnoproletariackiego domu”, który stanowić ma zarazem “pierwszą cegłę” we wspaniałym mieście przyszłości. Cała, z rozmachem zapowiadania budowa kończy się jednak na etapie wykopania dołu w ziemi i nic nie zapowiada, aby miała posuwać się naprzód. Powoli do budowniczych dociera bezsens całego przedsięwzięcia, w którym to na gruzach zniszczonego świata mają wybudować coś trwałego. Nastia, która uosabia przyszłych mieszkańców tego pięknego domu w końcu umiera nie doczekawszy zakończenia budowy.

Satyra na plan pięcioletni

Płatonow napisał swoją powieść w roku 1930. Były to więc początkowe lata istnienia Związku Radzieckiego, gdzie szumnie zapowiadano nowe plany budowy wspaniałej, komunistycznej ojczyzny. Powieść Płatonowa jest satyrą opisującą zakłamanie i bezsens działań władz komunistycznych. Utwór ukazuje nam okrucieństwo oraz bezmyślność ówczesnej władzy Związku Radzieckiego. Książka napisana jest w stylu charakterystycznym dla swojej epoki. Jej język pełen jest surowości, jest ponury, a realia świata przedstawionego w powieści rysują się w niezwykle ciemnych barwach. W końcu w powieści nie brakuje też groteskowego surrealizmu. 

Powieść uznawana jest za jedną z najwybitniejszych książek opisujących realia władzy totalitarnej. Andriej Płatonow niestety nie doczekał się oficjalnego wydania swojego dzieła, ponieważ w czasach komunistycznych książka była rozprowadzana wyłącznie w sposób nielegalny. Jej pierwsze oficjalne wydanie miało miejsce dopiero w roku 1987 już po śmierci swojego autora.